27 sentyabr 2020-ci ildə Ermənistan ordusunun Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin döyüş mövqelərini, mülki obyektləri ağır artilleriya silahlarından atəşə tutması, düşmənin cəbhəboyu hücuma keçməsi xəbəri Azərbaycan xalqının səbr kasasını daşırdı. İldırımsürətli əks-hücum əməliyyatı ilə düşmən geri oturduldu və 44 gün davam edən qanlı savaş Azərbaycan Ordusunun qələbəsi ilə başa çatdı.
Vətən müharibəsində 2907 Azərbaycan hərbçisi şəhid olmuş, mindən çox əsgər və zabit yaralanmış, 7 nəfər itkin düşmüşdür. Azərbaycanın şəhərləri ballistik raketlərlə, fosforlu və kasetli bombalarla atəşə tutulmuşdur. Münaqişə zonasında olmayan şəhər və rayonların atəşə məruz qalması, dinc sakinlərin həlak olması və yaralanması beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən kəskin qınanılmalıdır. Müharibə dövründə düşmənin təxribatları nəticəsində 100-ə yaxın mülki şəxs, habelə, onların arasında uşaqlar və qadınlar da həlak olmuşlar. 400-dən çox mülki şəxs yaralanmış, 2406 fərdi ev, 92 çoxmənzilli bina və 423 mülki obyekt zərər görmüş, yararsız hala düşmüşdür. Ağdam, Bərdə, Füzuli, Gəncə, Goranboy, Naftalan, Mingəçevir və Tərtər rayonlarında şəhər və kəndlərin raket atəşinə tutulması müharibə cinayətidir.
Azərbaycan Ordusunun sentyabrın 27-də Qarabağda başladığı uğurlu əks-hücum əməliyyatı nəticəsində noyabrın 9-dək 5 şəhər, 4 qəsəbə və 286 kənd işğaldan azad edilib. Cəbrayıl şəhəri və rayonun 90 kəndi, Füzuli şəhəri və rayonun 53 kəndi, Zəngilan şəhəri, rayonun Mincivan, Ağbənd, Bartaz qəsəbələri və 52 kəndi, Xocavənd rayonunun Hadrut qəsəbəsi və 35 kəndi, Tərtər rayonunun 3 kəndi, Qubadlı şəhəri və rayonun 41 kəndi, Xocalı rayonunun 9 kəndi, Laçın rayonunun 3 kəndi, həmçinin Ağdərə və Murovdağ istiqamətlərində bir neçə strateji yüksəklik, Zəngilanda isə Bartaz, Sığırt, Şükürataz yüksəklikləri və daha 5 adsız yüksəklik azad olundu.
Qəhrəman ordumuz Azərbaycanın və dünya hərb tarixinin şanlı səhifələrindən birini təşkil edən çətin Şuşa əməliyyatını uğurla başa çatdıraraq bu şəhəri işğaldan azad etdi. Belə ki, ərazinin və seçilən marşrutun nəqliyyat vasitələri üçün uyğun olmaması, eləcə də düşmənin gözləmədiyi istiqamətdən zərbə endirilməsi üçün Azərbaycan Ordusunun komandanlığı cəsarətli qərar qəbul etdi. Qəhrəman əsgər və zabitlərimiz Şuşaya Qarabağın sıx meşələrində onlarla kilometr uzunluğunda yeni yol açdı. Sonradan Müzəffər Ali Baş Komandanımız tərəfindən Zəfər yolu adlandırılacaq bu yolla hərəkət edən Azərbaycan Xüsusi Təyinatlı Qüvvələri Şuşanın sıldırım qayalarına dırmaşaraq, yaralı döyüş yoldaşlarını çiyinlərində daşıyaraq bir neçə istiqamətdən şəhərə daxil oldular. İşğaldan azad edilmiş Daşaltı kəndindəki hərbi bölmələrin atəş dəstəyi ilə Azərbaycan Ordusunun dağ piyadaları qəfil pusquya salınmış erməni əsgərlərinin sonuncu müqavimətini də qırdı.
Noyabrın 10-da imzalanmış bəyanata əsasən noyabrın 20-də Ağdam rayonu Azərbaycana təhvil verildi. Bununla da rayonun işğal edilmiş 73 faiz ərazisi, o cümlədən Ağdam şəhəri azad olundu. Üçtərəfli bəyanata əsasən, noyabrın 25-də Kəlbəcər rayonu Azərbaycana təhvil verildi. Kəlbəcər şəhəri də daxil olmaqla, 147 yaşayış məntəqəsi işğaldan azad edildi. Dekabrın 1-də Laçın rayonu Azərbaycana təhvil verildi. 2022-ci il avqustun 26-da Laçın şəhəri, Zabux və Sus kəndləri də Azərbaycana qaytarıldı. Bununla da üçtərəfli bəyanata uyğun olaraq, Ağdam, Kəlbəcər və Laçın rayonlarının sülh yolu ilə qaytarılması prosesi yekunlaşdı.
Beləliklə, İkinci Qarabağ müharibəsi zərurət oldu. 44 günlük hərbi əməliyyatlar nəticəsində müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə rəşadətli Azərbaycan Ordusu düşmənin bütün resurslarını məhv etdi, onu diz çökdürdü, Ermənistan dövlətini kapitulyasiya sənədinə imza atmağa məcbur etdi. Bir müddət öncə Şuşada sərxoş vəziyyətdə yallı gedən, “Qarabağ Ermənistandır.” – deyən Paşinyan Prezidentimizin “dəmir yumruğu” altında “Qarabağ Azərbaycandır!” – deməyə məcbur oldu və dediklərinin də altından imza atdı. Bax, donuzu darıdan belə çıxararlar! Allaha çox şükürlər olsun! Torpaqlarımızın düşmən işğalından azad olunması sayəsində qəddimiz düzəldi, üzümüz güldü, qürurumuz təmizləndi. Bütün dünya gördü və anladı ki, kim kimdir. İndi sanki, dünyanın ən xoşbəxt insanları bizik. Bu xoş ovqatı xalqımıza bəxs etmiş ordumuza, onun hər bir əsgər və zabitinə nə qədər “əhsən!” desək, minnətdar olsaq, yenə də azdır.
Tarix boyu müharibələrin taleyini ordudan çox, sərkərdələr həll ediblər. Bu mənada Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin Ali Baş Komandanı cənab İlham Əliyevə sonsuz olaraq minnətdarıq. Azərbaycan Ordusunu Qarabağ uğrunda həlledici döyüşlərə məhz o hazırladı! Əsgərə, zabitə inamı, ilhamı da məhz Ali Baş Komandan özü verdi. Prezidentimizin fəal hərbi əməliyyatların davam etdiyi günlərdəki müraciətləri, müsahibələri düşmənə və onun havadarlarına ağır artilleriya və dron zərbələrindən daha sarsıdıcı oldu. Beləliklə, cənab İlham Əliyev tariximizə adı qızıl hərflərlə yazılacaq xilaskar Prezident, müzəffər Ali Baş Komandan oldu.
Ceyran Xəlilova,
Sabirabad RİH başçısının müavini - İctimai-siyasi və humanitar məsələlər şöbəsinin müdiri
